Witamina B5 – właściwości i objawy niedoboru. Gdzie występuje?
Witamina B5 – prekursor w syntezie CoA
Witamina B5 (kwas pantotenowy) jest związkiem należącym do witamin z grupy B, które rozpuszczają się w wodzie. Jego wyizolowanie nastąpiło w roku 1931, czego dokonał Roger John Williams podczas prac nad drożdżami. Budowa związku opiera się na β-alaninie i reszcie kwasu 2,4-dihydroksy-3,3-dimetylomasłowego. Biologicznie aktywna, występująca w przyrodzie forma witaminy to kwas D-pantotenowy. Jest wrażliwy na kwaśne i zasadowe pH środowiska oraz ulega rozkładowi w podwyższonej temperaturze. Proces gotowania może powodować obniżenie zawartości witaminy B5 nawet do 50%, a przetwarzanie aż do 80%.
Czysty kwas pantotenowy ma postać żółtego oleju rozpuszczalnego w wodzie, a pantotenian wapnia, czyli sól wapniowa kwasu pantotenowego to bezwonna, krystaliczna, biała substancja, jednak jego stabilność jest wyższa niż czystego kwasu, dlatego stosowany jest w suplementach diety.
Odkryj produkty zawierające ten składnik:
Gdzie występuje witamina B5? – W jakich produktach jest kwas pantotenowy?
Kwas pantotenowy jest w pewnych ilościach syntezowany w ludzkim przewodzie pokarmowym przez mikroflorę jelitową.
Gdzie występuje witamina B5? Jest to naturalnie występujący związek w żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Więc w jakich produktach jest witamina B5? Kwas pantotenowy występuje w jajach, drożdżach, mięsie, grzybach, owocach, warzywach (szczególnie zielone warzywa liściaste), bogate w niego są pełnoziarniste produkty zbożowe i nasiona roślin strączkowych. Mniejsze ilości występują w mleku i jego przetworach.
Inne źródła witaminy B5 to suplementy diety czy leki. Preparat może występować w postaci tabletki, kapsułki twardej (np. pullulanowej), czy w proszku. Powszechnie stosowana jest także witamina B5 w kosmetyce, gdzie znajduje zastosowanie w składzie kremów, czy odżywek do włosów.
Należy pamiętać, że głównym jej źródłem powinny być produkty spożywcze.
Właściwości witaminy B5 – na co pomaga kwas pantotenowy?
- przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego
- przyczynia się do prawidłowej syntezy i metabolizmu hormonów steroidowych, witaminy D i niektórych neuroprzekaźników
- przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia
- pomaga w utrzymaniu sprawności umysłowej na prawidłowym poziomie
Kwas pantotenowy jest przekształcany w 4’-fosfopantetynę. Ta z kolei, za pośrednictwem trifosforanu adenozyny, przemienia się w koenzym A (CoA), który jest biochemicznie aktywną postacią biorącą udział w wielu reakcjach zachodzących w organizmie. Co ciekawe, to, że funkcja kofaktora koenzymu A jako koniecznego do acetylacji sulfonamidów i choliny została odkryta dopiero w latach 50-tych XX wieku. Gdzie występuje witamina B5 w organizmie ludzkim? Bardzo duże ilości występują w mózgu, i stanowią do 50-krotnie wyższe stężenia niż w osoczu.
Rola witaminy B5 na organizmie- do cennych właściwości kwasu pantotenowego należy jego udział w wielu reakcjach organizmu, w tym w metabolizmie białek, tłuszczy i węglowodanów. Działanie kwasu pantotenowego w reakcjach dostarczających energię do syntezy innych związków jak sterole (np. cholesterol), hormony, neurotransmitery, przeciwciała czy fosfolipidy jest kluczowe. Odpowiada także za transport grup acylowych w reakcjach syntezy kwasów tłuszczowych.
Czy wiesz, że...?
Nazwa „kwas pantotenowy” została podana przez Williamsa, jego wynalazcę, i z greckiego oznaczała „zewsząd” co wskazywało na wszechobecne występowanie tego związku w żywności.
Jakie jest zapotrzebowanie na witaminę B5?
Dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę B5 wynosi 6 mg, co stanowi 100 % RWS. W pracach naukowych przedstawia się, że u kobiet kwas pantotenowy w ciąży i karmiących piersią wykazuje zwiększone zapotrzebowanie.
Zgodnie z Uchwałą Zespołu do spraw Suplementów Diety maksymalna dzienna dawka kwasu pantotenowego w suplementach diety wynosi 200 mg.
Aby zaspokoić 100 % RWS, należy spożyć np.
- 113 g drożdży
- 286 g grochu
- 375 g jajek.
Niedobór witaminy B5 – przyczyny, objawy i skutki
Wskazuje się, że niedobór kwasu pantotenowego występuje rzadko, ponieważ witamina B5 łatwo dostępna jest w pożywieniu.
Niedobór może wystąpić w populacji osób niedożywionych, które mają niedobory innych witamin z grupy B.
Objawy niedoboru witaminy B5 to m.in.: zmęczenie, problemy ze snem, odczuwalne specyficzne zaburzenia czucia kończyn, czyli zaburzenia układu nerwowego.
W świetle naukowych dowodów:
W potrójnie ślepym badaniu klinicznym, trwającym 16 tygodni, przeprowadzonym na 120 ochotnikach wykazano, że suplementacja pantentyny – aktywnej pochodnej witaminy B5 doprowadziła do zmniejszenia poziomu cholesterolu całkowitego i lipoprotein o małej gęstości w porównaniu do placebo [12].
W badaniu przeprowadzonym in vitro na hodowli komórkowej komórek nadnerczy szczurów wykazano, że suplementacja kwasem pantotenowym stymuluje zdolność komórek nadnerczy u samców szczurów do wydzielania kortykosteronu i progesteronu [13].
Objawy nadmiaru kwasu pantotenowego
W jednej z analizowanych prac wskazano, że bardzo wysokie dawki stosowanego kwasu pantotenowego (powyżej 10 g/ dzień) mogą prowadzić do częstego oddawania luźnego stolca lub powodować łagodne problemy jelitowe. W przeprowadzonych badaniach klinicznych testowanie 2 g dziennie kwasu pantotenowego nie wykazało skutków ubocznych.
Podsumowując, nadmiar witaminy B5 może powodować zaburzenia układu pokarmowego.
Kiedy warto suplementować witaminę B5?
Suplementacja może być korzystna, gdy organizm jest zmęczony i znużony lub gdy mamy problemy z utrzymaniem sprawności umysłowej.
Witamina B5 – dawkowanie
Stosując suplementy diety z witaminą B5 powinniśmy stosować się do środków ostrożności zalecanych przez producenta, czyli nie przekraczać zalecanej dziennej porcji do spożycia w ciągu dnia, aby nie przekraczać dawki. Pamiętajmy, że kluczowym elementem do prawidłowego funkcjonowania organizmu jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia.
Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.
Aktualnie, w bazie danych PubMed, zawierającej publikacje z obszaru medycyny i nauk biologicznych, zgromadzono około 130 badań potwierdzających efekty działania witaminy B5.
Źródła:
- Gawęcki J., Hryniewiecki L. red.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, 2010
- Jarosz M. red.: Normy żywienia dla populacji polskiej- nowelizacja. Wydawca Instytut Żywności i żywienia. Warszawa 2012;
- Gawęcki J. red.: Witaminy. Wydawnictwo AR w Poznaniu, 2002;
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4065280/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20061726/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK563233/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1746161/
- https://www.czytelniamedyczna.pl/2659,witaminy-z-grupy-b-naturalne-rlda-rola-w-organizmie-skutki-awitaminozy.html
- „Pantothenic Acid” J. Miller, L. Rogers, R. Rucker – Present Knowledge in Nutrition (pp.375-390), June 2012.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6630497/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006291X20309190
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29562612/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18520055/
Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.
